ក្បួនខ្នាតនៃការសំពះរបស់ខ្មែរ

នៅក្នុងវចនានុក្រមខ្មែររបស់សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត បានឱ្យនិយមន័យទៅលើពាក្យ សំពះ ថា ជាការលើកដៃទាំងពីរ ផ្គុំម្រាមទាំង១០ ទៅបុគ្គលណាដែលគោរព ឬ រកទីកន្លែង និងវត្ថុ ដែលជាទីគោរព។ ការសំពះ មាន សំពះគ្រូ សំពះម្តាយឳពុក សំពះការ សំពះពេលា សំពះសួរ សំពះលា សំពះសុំទោស សំពះអរគុណជាដើម។ ក្នុងនោះ ក៏មានសំពះងារ ឬថ្វាយបង្គំតាមបែបបទចំពោះព្រះមហាក្សត្រផងដែរ។ 

សំពះ គឺជាការបញ្ជាក់ពីសុជីវធម៌ ការគោរពដឹងគុណ និងគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក ហើយអ្វីដែលពិសេសនោះ គឺសំពះ ជាការបង្ហាញនូវអត្តសញ្ញាណ និងវប្បធម៌របស់ខ្មែរ ដែលកូនខ្មែរគ្រប់រូបមិនគួរមើលរំលង ឬ ភ្លេចពីរបៀបនៃការសំពះរបស់ខ្លួន។ ចំពោះការសំពះរបស់ខ្មែរដែលត្រូវទៅតាមក្បូនខ្នាតនោះមាន ០៥របៀប ហើយក្នុងរបៀបនីមួយៗមានអត្ថន័យផ្សេងៗគ្នា។ 

១.សំពះកម្ពស់ត្រឹមផ្ទៃថ្ងាស៖ គឺសំពះដល់ព្រះពុទ្ធ ព្រះព្រហ្ម អ្នកតា ឬ វត្ថុស័ក្តសិទ្ធិក្នុងការបួងសួងផ្សេងៗ។​

២.ចុងម្រាមដៃសំពះត្រឹមចិញ្ចើម៖ គឺសំពះសម្រាប់ព្រះសង្ឃ និងព្រះមហាក្សត្រ។ 

៣.ចុងម្រាមដៃត្រឹមច្រមុះ៖ គឺសំពះចំពោះឳពុកម្តាយ ជីដូនជីតា គ្រូបាធ្យាយ អាណាព្យាបាល  ឬ អ្នកមានគុណ។

៤.ចុងម្រាមដៃសំពះត្រឹមមាត់៖ សំពះអ្នកដែលមានវ័យចាស់ជាង អ្នកមានឋានៈខ្ពស់ជាង ជាចៅហ្វាយនាយ ឬ ជារៀមច្បង។ 

៥.ដៃផ្គុំសំពះត្រឹមដើមទ្រូង៖  ការសំពះត្រឹមទ្រូងនេះ គឺមានពីររៀប។ ទី១ សំពះអ្នកដែលមាន វ័យ ឬ ឋានៈស្មើគ្នា រវាងមិត្តភក្តិ និងមិត្តភក្តិ។ ទី២ នៅពេលចៅហ្វាយនាយ ឬ រៀមច្បងសំពះ ត្រឡប់មកអ្នកមានវ័យតិចជាង គឺសំពះត្រឹមទ្រូងដូចគ្នា។ 

យ៉ាងណាមិញ ក្នុងបច្ចុប្បន្នភាពនេះពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប មិនថាជាសិស្សនិស្សិត បុគ្គលិកក្រុមហ៊ុន អ្នកលក់ដូរ ឬ អ្នកបម្រើការងារនៅស្ថាប័នណាមួយឡើយ គឺឃើញថា ការសំពះនៅមិនទាន់មានភាពត្រឹមត្រូវទៅតាមក្បួនខ្នាតរបស់ខ្មែរឡើយ។ ដោយខ្លះទៀត និយមការចាប់ដៃ ឱបលាគ្នា ជាជាងការសំពះលា ធ្វើឱ្យមនុស្សមួយចំនួនភ្លេច ឬ អៀនក្នុងការលើកដៃសំពះ៕​

ដោយ៖ អុន ស្រីមាន