វប្បធម៌ ជំនឿ
ប្រភព និងអានុភាពយ័ន្តខ្មែរ រួមមានភស្តុតាង អាវយ័ន្តព្រះបាទ អង្គឌួង
យន្ត គឺជា គំនូសដែលគូស គូរប្រទាក់ឆ្វាក់លើសំពត់ស ឬក្រដាសជាដើម ដោយសូត្រសែកគាថាអាគមផង ឬសរសេរតួរអក្សរគាថាអាគមត្រង់ចន្លោះៗក្រឡា ឬនៅត្រង់ជ្រុងៗរាប់ថា ជារបាំងជាគ្រឿងការពាររារាំងសត្រូវ ឬអន្តរាយផ្សេងៗ តាមដោយជំនឿអ្នកដែលរាប់អានទុកចិត្តថា ជារបស់ស័ក្ដិសិទ្ធ។ នេះបើតាម វចនានុក្រុមខ្មែរ របស់សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត។
តាមឯកសារស្រាវជ្រាវ យ័ន្តខ្មែរមានច្រើនប្រភេទ ត្រូវបាននាំចូលក្នុងអតីតទឹកដីខ្មែរ តាំងពីសម័យនគរភ្នំ ឬហ្វូណន តាមរយៈការផ្សព្វផ្សាយ នៃលទ្ធិសាសនាធំៗរបស់ឥណ្ឌា ពោលគឺ ព្រហ្មញ្ញសាសនា និងព្រះពុទ្ធសាសនា។
បណ្ឌិត មីសែល ត្រាណេ បុរាណវិទូខ្មែរ លើកឡើងថា ថ្វីត្បិតតែមានយ័ន្តខ្មែរមានប្រភពពីទឹកដីឥណ្ឌាក្តី ប៉ុន្តែនៅប្រទេសឥណ្ឌាមិនមានការនិយមប្រភេទយ័ន្តដូចនៅកម្ពុជាឡើយ ដូចករណីអាវ និងមួកយន្តជាដើម។ នេះសបញ្ជាក់ឱ្យឃើញថា យ័ន្តខ្មែរសព្វថ្ងៃនេះ គឺជាស្នាដៃផលិតឡើងដោយបុព្វបុរសជនជាតិខ្មែរយ៉ាងពិតប្រាកដ ដែលចេះបង្កើតនូវគំនូសយន្តគ្រប់ប្រភេទ ដោយទេពកោសល្យខ្ពស់។
គំនូសយ័ន្ត ត្រូវបានជនជាតិខ្មែរតាំងពីបុរាណកាលចាត់ទុកជា វត្ថុស័ក្តិសិទ្ធ ដែលអាចនាំមកនូវសិរីមង្គល ឬការពារនូវឧបទ្រពចង្រៃគ្រប់ប្រភេទ ឬក៏ជាការប្រមូលផ្តុំនូវថាមពលអាថ៌កំបាំង តាមរយៈសញ្ញានិមិត្តពិសិដ្ឋដែលជំរុញឱ្យសាសនិកឈានទៅរកការរំដោះទុក្ខ ពោលគឺការត្រាស់ដឹង។
នៅពេលយាងទៅណាម្តងៗ ជាពិសេសនៅពេលធ្វើសឹកសង្គ្រាម ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរតែងតែនិយមប្រើអាវ និងមួកយ័ន្ត ហើយការនិយមយន្តនេះ បានក្លាយទៅជាទម្លាប់យ៉ាងសំខាន់មួយសម្រាប់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ និងថៃ ដែលជានិច្ចកាល គឺធ្វើឡើងសម្រាប់ការពារហេតុគ្រោះផ្សេងៗនៅលើសមរភូមិប្រយុទ្ធស្លាប់រស់។
ការនិយមអាវ ឬមួកយ័ន្តរបស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ដូចករណី អាវយ័ន្តរបស់ ព្រះបាទអង្គឌួង កាលពីពាក់កណ្តាល សតវត្សរ៍ទី១៩ មានគោលបំណង ការពារព្រះសុវត្ថិភាព ពេលធ្វើដំណើរជិតឆ្ងាយ និងបង្កើនឆន្ទៈដ៏មោះមុត ដែលជាវិធានការចាំបាច់ ក្នុងការធ្វើសឹកសង្គ្រាមដែលអាចនឹងកើតមានឡើង តាមរយៈការទទួលនូវអំណោយស័ក្តិសិទ្ធិនៃគំនូសយន្ត ដែលទ្រង់គ្រងលើព្រះកាយ។
ទំព័រហ្វេសប៊ុក La Culture ដែលបកប្រែពីភាសាបារាំងមកកម្ពុជាថា “វប្បធម៌” លើកឡើងថា វត្តមានរបស់អាវយ័ន្ត គឺជាតឹកតាងជាក់ស្តែងមួយបង្ហាញឱ្យដឹងថា ខ្មែរចូលចិត្តប្រជាប្រិយ និយមយ័ន្ត ហើយទម្លាប់នេះបានក្លាយទៅជាវប្បធម៌ជាតិ។ តាមរយៈនៃគុណសម្បត្តិដ៏វិសេសវិសាល និងមូលហេតុនៃការប្រើប្រាស់យ័ន្តខ្មែរ ក៏បានឱ្យកំណើតទៅ យ័ន្តសៀម/ថៃ និងយ័ន្តលាវ/ឡាវ ចាប់តាំងពីចុង សតវត្សរ៍ទី១៣ មក៕
អត្ថបទ៖ ច័ន្ទ វីរៈ
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ជំរុញការងារ ចុះបញ្ជីដីធ្លី បង្ហើយនៅភូមិសាស្ត្រខេត្តរតនគិរី
រុស្ស៊ីទាមទារអ៊ុយក្រែនដកទ័ពចេញពីខេត្តទាំង៤ដែលរុស្ស៊ីកាន់កាប់ ខណៈហ្សេលេនស្គីឲ្យបស្ចឹមប្រទេសបន្តជួយ
យុវជនម្នាក់មកពីទីរួមស្រុកសំបូរទទួលបានជ័យលាភីលេខ១ ក្នុងទិវាប្រាក់រៀលឆ្នាំ២០២៥
ភ្នំខ្នងផ្សារ នឹងអភិវឌ្ឍន៍ទៅតាមស្ដង់ដារ ដើម្បីទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិ
រុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែនយល់ព្រមដោះដូរឈ្លើយសឹកម្ខាង១០០០នាក់ ប៉ុន្តែគ្មានលទ្ធផលបញ្ចប់សង្គ្រាម
លោក អេ ភូថង ប្រាប់ថា មិនដឹងរឿងផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ ធឿន ធារ៉ា ខណៈបែកធ្លាយវីដេអូជក់បារីអេឡិចត្រូនិក
នគរបាលរាជធានី កំពុងកសាងសំណុំរឿងករណីបុករះបង្កឡើងដោយលោកវរសេនីយ៍ឯក ហ៊ុន ហេង បញ្ជូនទៅតុលាការ
បឋម៖ បុករះទៀតហើយ នៅផ្លូវជាតិលេខ៦ មុខសាលាស្រុកមុខកំពូល
ឃាត់ខ្លួនស្ត្រីម្នាក់ពាក់ព័ន្ធករណីឆបោកប្រាក់ ២៦ ២០០ដុល្លារ រឿងរត់ការចូលក្របខណ្ឌនគរបាលជាតិ
អ៊ុយក្រែន ធ្លាក់ F-16 មួយគ្រឿងទៀតហើយ!
-
ជីវិតកម្សាន្ដ៦ ថ្ងៃ agoមាស សុខសោភា ស្នើមហាជនទុកផ្លូវឱ្យខ្លួននិងតាសក់ស ក្រោយដឹងរឿងអតីតស្វាមីប្តឹង និងនៅតែមានការវែកញែក
-
ចរាចរណ៍១ ថ្ងៃ agoUpdate៖ អ្នកបង្កគ្រោះថ្នាក់បុករះនៅមុខក្រសួងមហាផ្ទៃ ជានាយការិយាល័យគណនេយ្យ ចំណុះផែនការងារភស្តុភារ និងហិរញ្ញវត្ថុ នៃស្នងការដ្ឋាននគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ
-
ចរាចរណ៍១ ថ្ងៃ agoUpdate៖ អ្នកបើករថយន្ដបុករះនៅមុខក្រសួងមហាផ្ទៃ ស្ថិតក្រោមជាតិអាល់កុល 0,35mg/L
-
សន្តិសុខសង្គម៣ ថ្ងៃ agoឃាត់ខ្លួនប្រធានផ្សារទួលពង្រ និងបក្ខពួក ពាក់ព័ន្ធករណីដើរយកភាស៊ីពីអាជីវករលក់ដូរតាមរ៉ឺម៉កម៉ូតូ
-
ព័ត៌មានជាតិ៥ ថ្ងៃ agoរតនគិរី៖ ជនជាតិដើមភាគតិច ស្នើរដ្ឋាភិបាលសាងសង់ស្ពានឆ្លងកាត់ទន្លេសម្រួលដល់ការធ្វើដំណើរ
-
ព័ត៌មានអន្ដរជាតិ១ សប្តាហ៍ agoខែលអាកាសដែលឥណ្ឌាប្រើបាញ់ដ្រូនប៉ាគីស្ថាន តាមពិតលួចទិញពីរុស្ស៊ីក្នុងតម្លៃជាង៥ពាន់លានដុល្លារ
-
កីឡា១០ ម៉ោង agoលោក អេ ភូថង ប្រាប់ថា មិនដឹងរឿងផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ ធឿន ធារ៉ា ខណៈបែកធ្លាយវីដេអូជក់បារីអេឡិចត្រូនិក
-
ចរាចរណ៍១ ថ្ងៃ agoបឋម៖ ករណីបុករះបង្កឡើងដោយរថយន្ដឡិចសុីសមួយគ្រឿងបណ្ដាលឲ្យមានអ្នកស្លាប់នៅផ្លូវព្រះនរោត្ដម