អត្ថាធិប្បាយ
ប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យនៅជប៉ុន មានលក្ខណៈស្រដៀងគ្នានឹងកម្ពុជា
បន្ទាប់ពីការធ្វើឃាតដ៏រន្ធត់ទៅលើលោក អាបេ អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុន ការបោះឆ្នោតជាតិ ឬការបោះឆ្នោតព្រឹទ្ធសភាដែលទើបកន្លងទៅថ្មីៗនេះ ជាអត្ថន័យថ្មីមួយក្នុងនយោបាយជប៉ុន ដោយមេដឹកនាំនយោបាយមកពីគ្រប់ភាគីបានសង្កត់ធ្ងន់ថា សេរីភាពនៃបញ្ចេញមតិ និងការពារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យប្រឆាំងនឹងអំពើហិង្សាណាមួយ គឺពិតជាមានសារសំខាន់ណាស់សម្រាប់ប្រទេសជប៉ុន។
តើប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យជប៉ុនដំណើរការដោយរបៀបណា?
ជប៉ុន ជាប្រទេសប្រកាន់យករបបរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញដូចគ្នានឹងប្រទេសកម្ពុជាដែរ ដោយបែងចែកអំណាចកំពូលជា៣ធំៗគឺ អំណាចនីតិប្បញ្ញត្តិ អំណាចប្រតិបត្តិ និងអំណាចតុលាការ។ នាយករដ្ឋមន្ត្រី ឬប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល ត្រូវបានជ្រើសតាំងដោយការបោះឆ្នោតពីសមាជិករដ្ឋសភា ហើយសមាជិករដ្ឋសភាទាំង៤៦៥រូប ត្រូវបានជ្រើសតាំងដោយការបោះឆ្នោតសកលមួយ ដែលធ្វើឡើងជារាងរាល់៤ឆ្នាំម្ដង ឬលើកលែងករណីនាយករដ្ឋមន្ត្រីរំលាយរដ្ឋសភា មុនអាណត្តិ។នៅពេលដែលសភាតំណាងរាស្ត្រត្រូវបានរំលាយ ការបោះឆ្នោតទូទៅនៃសមាជិកសភាក្នុងរយៈពេលសែសិប (៤០) ថ្ងៃគិតចាប់ពីថ្ងៃរំលាយ ហើយការដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលត្រូវធ្វើឡើងក្នុងរយៈពេលសាមសិប (៣០) ថ្ងៃចាប់ពីថ្ងៃដែល ការបោះឆ្នោត។
សម្រាប់ប្រទេសជប៉ុនគ្មានការកំណត់លើអាណត្តិនាយករដ្ឋមន្ត្រីនោះទេ ប៉ុន្តែប្រទេសមួយនេះមានការកំណត់អាណត្តិដឹកនាំរបស់ប្រធានគណៈបក្សនយោបាយទៅវិញ បន្ថែមពីនេះនាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុនមានវប្បធម៌ចុះចេញពីដំណែង នៅពេលខ្លួនមិនអាចគោរពសន្យាសម្រេចគោលនយោបាយរបស់ខ្លួនបាន។
តើការជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រធ្វើឡើងយ៉ាងដូចម្ដេច?
ជប៉ុន ធ្វើការជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ តាមបែបប្រព័ន្ធចម្រុះ ដែលរួមបញ្ចូលគ្នារវាងប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតឯកត្តនាម និងប្រព័ន្ធសមាមាត្រតាមបញ្ជី។ ការបោះឆ្នោតតាមមណ្ឌលនីមួយៗ ប្រជាជនដែលទៅបោះឆ្នោតនឹងទទួលបានសន្លឹកឆ្នោតចំនួនពីរសន្លឹក ។ សន្លឹកទីមួយសម្រាប់ជ្រើសរើសបេក្ខជនតំណាងរាស្ត្រដែលខ្លួនពេញចិត្ត សន្លឹកឆ្នោតទីពីរសម្រាប់ជ្រើសរើសគណបក្សនយោបាយ។ មនុស្សម្នាក់គឺមិនអាចជាតំណាងរាស្ត្រផង និងសមាជិកព្រឹទ្ធសភាផងនោះទេ មានន័យថាសមាជិកសភាតាំងពីរជាមនុស្សផ្សេងៗគ្នាដែលត្រូវបានជ្រើសរើសមនុស្សដាច់ដោយឡែកពីគ្នា។
តើសភាជប៉ុនបែងចែកបែបណា ?
សភាគឺជាស្ថាប័នដែលមានអំណាចខ្ពស់បំផុត ហើយជាអ្នកបង្កើតច្បាប់ និងស្ថាប័នរបស់រដ្ឋ។ សភាគឺមានរដ្ឋសភា និងព្រឹទ្ធសភា។ សមាជិកសភាទាំងពីរត្រូវជ្រើសតាំងដោយការបោះឆ្នោត តំណាងប្រជាជនទាំងអស់។ ទំនួលខុសត្រូវសំខាន់បំផុតរបស់សភាគឺការបង្កើតច្បាប់។ សភាក៏មានសិទ្ធិអំណាចក្នុងការបំពេញមុខងារបន្ថែមមួយចំនួន រួមមានការពិចារណា និងការអនុម័តថវិកា និងបញ្ហាមួយចំនួនទាក់ទងនឹងសារពើពន្ធ ការអនុម័តសន្ធិសញ្ញា ការតែងតាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងការផ្ដួចផ្ដើមគំនិតដើម្បីធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ សភាទាំងពីរថ្នាក់អាចធ្វើការស៊ើបអង្កេតពាក់ព័ន្ធនឹងរដ្ឋាភិបាល ហើយទាមទារវត្តមាន និងសក្ខីកម្មរបស់សាក្សី និងការធ្វើកំណត់ត្រា។ ដើម្បីឱ្យសភាអាចអនុម័តដំណោះស្រាយបាន លុះត្រាតែមានការយល់ព្រមពីរសភាទាំងពីរថ្នាក់។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ នៅពេលដែលសភាទាំងពីរមិនយល់ស្របគ្នាលើដំណោះស្រាយណាមួយទាក់ទងនឹងសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ សេចក្ដីព្រាងថវិកា ការអនុម័តសន្ធិសញ្ញា ឬការតែងតាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រី ក្រោមលក្ខខណ្ឌនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នោះរដ្ឋសភាអាចជំទាស់នឹងសេចក្ដីសម្រេចរបស់ព្រឹទ្ធសភាបាន។ និយាយជារួមរដ្ឋសភាមានអំណាចខ្លាំងជាងព្រឹទ្ធសភា។
អាណត្តិរបស់សមាជិកសភាត្រូវបានកំណត់ដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ សមាជិកតំណាងរាស្ត្រមានអាណត្តិ៤ឆ្នាំ ចំណែកសមាជិកព្រឹទ្ធសភាមានអាណត្តិ៦ឆ្នាំ ហើយការបោះឆ្នោតជ្រើសរើស សមាជិកថ្មីចំនួនពាក់កណ្ដាល ឬ ១២៤ រូបនៃសមាជិកសរុប២៤៨រូប ត្រូវធ្វើឡើងជារៀងរាល់ ៣ឆ្នាំម្ដង។ ប៉ុន្តែការបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំនេះ មានកៅអីមួយត្រូវបំពេញបន្ថែម ដូច្នេះវាធ្វើឱ្យអាសនៈនេះកើនដល់ ១២៥អាសនៈដែលបេក្ខជនត្រូវប្រជែងយក។
រដ្ឋសភាមានសមាជិកចំនួន ៤៦៥ រូប។ ក្នុងនោះ ២៨៩រូបត្រូវបានបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រោមប្រព័ន្ធឯកត្តនាម ខណៈ ១៧៦រូបត្រូវបានបោះឆ្នោតតាមប្រព័ន្ធសមាមាត្រដែលបែងចែកជា ១១ តំបន់។ សមាជិកព្រឹទ្ធសភាមានចំនួន ២៤៨ រូបដែលក្នុងនោះ ១០០ រូបត្រូវបានជ្រើសរើសតាមរយៈទម្រង់សមាមាត្រ ហើយ ១៤៨ ត្រូវបានជ្រើសរើសជាអ្នកតំណាងមកពី ៤៧ មណ្ឌលបោះឆ្នោតទូទាំងប្រទេស។ នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០១៥ ច្បាប់ ស្ដីពីការបោះឆ្នោតសាធារណៈ ត្រូបានធ្វើវិសោធនកម្មដែលមានការបន្ថយអាយុបោះឆ្នោតពី ២០ ឆ្នាំ មកត្រឹម១៨ ឆ្នាំវិញ។ ការកែប្រែនេះត្រូវបានអនុវត្តដោយចាប់ផ្តើមពីការបោះឆ្នោតទៀងទាត់របស់សមាជិកព្រឹទ្ធសភាដែលត្រូវបានប្រកាសជាផ្លូវការនៅក្នុងខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០១៦។ បុរស និងស្ត្រីដែលមានអាយុលើសពីនេះ មានសិទ្ធិឈរឈ្មោះក្នុងការបោះឆ្នោត។ ការកំណត់អាយុសមាជិកតំណាងរាស្ត្រគឺចាប់ពី២៥ ឆ្នាំឡើងទៅ ខណៈដែលព្រឹទ្ធសភាត្រូវមានអាយុចាប់ពី៣០ឆ្នាំ ឬចាស់ជាងនេះ ។
ការតែងតាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រី
នាយករដ្ឋមន្ត្រី ជាប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល កើតឡើងដោយការតែងតាំងពីព្រះចៅអធិរាជជប៉ុន បន្ទាប់ពីជ្រើសតាំងផ្ដល់សេចក្ដីទុកចិត្តដោយរដ្ឋសភាជាតិ។ ជាទូទៅ នាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុន គឺជាប្រធានគណបក្សដែលឈ្នះក្នុងការបោះឆ្នោតសកល។ បន្ទាប់ពីបោះឆ្នោតព្រឹទ្ធសភា ការបោះឆ្នោតរដ្ឋសភា ឬបោះឆ្នោតសកល ដែលគ្រោងនឹងធ្វើឡើងនៅឆ្នាំ២០២៥ខាងមុខនេះ៕
ដោយ៖ សេម វាសនា
ក្រសួងការងារ៖ ការបំផ្លើសព័ត៌មានអំពីការបើកប្រាក់ឈ្នួលដល់កម្មករ Y & W នៅថ្ងៃស្អែកនេះ ជាព័ត៌មានមិនពិត
មន្ត្រីជំនាញខេត្តកំពង់ចាម ចុះព្រមានម្ចាស់យានដ្ឋាន កែច្នៃ ឧបករណ៍បំពងសំឡេងខុសបច្ចេកទេស
នៅខែមេសា-ឧសភា កម្ពុជានឹងក្ដៅខ្លាំង កម្រិត៣៨°C និងមានបាតុភូតផ្គរ រន្ទះ និងខ្យល់កន្ត្រាក់
ក្លិប Fenerbahce ពិចារណាដកខ្លួនពីលីគតួកគី ជុំវិញការវាយប្រហារលើកីឡាករ
ឆ្លងចរន្តអគ្គិសនី អេស្ការមួយគ្រឿងឆេះស្ទើរខ្ទេចទាំងស្រុង ខេត្តបាត់ដំបង
ឈ្នះខ្សែក្រវាត់ថ្ងៃជាមួយ ឈឿង ល្វៃ កីឡាករ Erdene ក៏មានរថយន្តទទួល
ម្ចាស់សំណង់របងថ្មនៅរមណីយដ្ឋានឆ្នេរនេសាទ នៅតែរឹងទទឹងមិនព្រមវាយកម្ទេចរបងចេញ
ដកហូតមុខតំណែង មេបញ្ជាការរងស្រុកស្វាយជ្រុំ៣នាក់ ពាក់ព័ន្ធករណីទារប្រាក់ពីអ្នកប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនជាង១ពាន់ដុល្លារ
មនុស្សស្និទ្ធស្នាលទម្លាយពីស្ថានភាព Ngoc Trinh ក្រោយចេញពីពន្ធនាគារជាង៣ខែ
ដើម្បីកុំឱ្យភោជនីយដ្ឋានដួលរលំបះជើងទាន់ សម្ដេចធិបតី បញ្ជាឱ្យកែម៉ោងពិនិត្យជាតិអាល់កុល
-
កីឡា៥ ថ្ងៃ agoឈ្នះខ្សែក្រវាត់ថ្ងៃជាមួយ ឈឿង ល្វៃ កីឡាករ Erdene ក៏មានរថយន្តទទួល
-
ព័ត៌មានជាតិ៣ ថ្ងៃ agoម្ចាស់សំណង់របងថ្មនៅរមណីយដ្ឋានឆ្នេរនេសាទ នៅតែរឹងទទឹងមិនព្រមវាយកម្ទេចរបងចេញ
-
សេដ្ឋកិច្ច១ សប្តាហ៍ agoតាសក់ផ្អែម ៥ តោន របស់ កសិករម្នាក់ លក់ចេញអស់ ក្រោយសហគមន៍កសិកម្មជួយរកទីផ្សារ
-
ព័ត៌មានអន្ដរជាតិ១ សប្តាហ៍ agoនាឡិកា ៦ គ្រឿងរបស់កូនពៅសេដ្ឋី ឥណ្ឌា ដែលខំសន្សំទុក មានមួយមេ Facebook ទាក់ចិត្តខ្លាំង
-
សន្តិសុខសង្គម៦ ថ្ងៃ agoដកហូតមុខតំណែង មេបញ្ជាការរងស្រុកស្វាយជ្រុំ៣នាក់ ពាក់ព័ន្ធករណីទារប្រាក់ពីអ្នកប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនជាង១ពាន់ដុល្លារ
-
ជីវិតកម្សាន្ដ៦ ថ្ងៃ agoមនុស្សស្និទ្ធស្នាលទម្លាយពីស្ថានភាព Ngoc Trinh ក្រោយចេញពីពន្ធនាគារជាង៣ខែ
-
ព័ត៌មានជាតិ៤ ថ្ងៃ agoដើម្បីកុំឱ្យភោជនីយដ្ឋានដួលរលំបះជើងទាន់ សម្ដេចធិបតី បញ្ជាឱ្យកែម៉ោងពិនិត្យជាតិអាល់កុល
-
ជីវិតកម្សាន្ដ៤ ថ្ងៃ agoតួជនទី៣ Benz ត្រលប់មកតំណែងស្រីស្អាតម្ដងទៀត ទោះឈានដល់អាយុ៤៣ឆ្នាំ