លោក Mohammad Yunus អាច​ចុះ​ក្នុង​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​​ក្នុង​​នាម​ជា​ស្ថាបត្យករ​​ប្រជាធិបតេយ្យ​​​បង់ក្លាដែស​ថ្មី

បន្ទាប់ពីការតវ៉ាដ៏ធំបានបង្ខំនាយករដ្ឋមន្ត្រីកាន់ដំណែងរយៈពេលវែងលោកស្រី Sheikh Hasina ឱ្យលាលែងពីតំណែង និងភៀសខ្លួនចេញពីប្រទេសកាលពីដើមខែសីហា បង់ក្លាដែសបានរកឃើញឱកាសពិសេសមួយដើម្បីរៀបចំផ្លូវឆ្ពោះទៅរកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ។ នេះបើយោងតាមការចេញផ្សាយរបស់សារព័ត៌មាន Al Jazeera នៅថ្ងៃទី០១ខែ​វិច្ឆិកានេះ។

រដ្ឋាភិបាលបណ្តោះអាសន្នដែលត្រូវបានដាក់ឱ្យដំណើរការដើម្បីដោះស្រាយកេរ្តិ៍ដំណែលនៃការគ្រប់គ្រងផ្តាច់ការរយៈពេល​១៥ឆ្នាំរបស់លោកស្រី Hasina ត្រូវបានដឹកនាំដោយសាស្រ្តាចារ្យ​និង​ជា​ម្ចាស់​ពានរង្វាន់ណូបែល​សន្តិភាព លោក Muhammad Yunus និងរួមបញ្ចូលទាំងមេដឹកនាំសង្គមស៊ីវិលផងដែរ។

លោក Yunus ដែលជាសកម្មជនសង្គមស៊ីវិលដ៏ល្បីមួយរូប ត្រូវបានប្រជាជនទទួលស្គាល់ជាគ្រឹះរបស់ប្រទេសបង់ក្លាដែស​ក្នុងការកសាងប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដថ្មីមួយ។ គាត់អាចទាញបទពិសោធន៍របស់សង្គមស៊ីវិលបង់ក្លាដែស ដើម្បីឱ្យមានភាពស្អិតរមួតក្នុងសង្គម និងនាំមកនូវការគិតគូរដែលត្រូវការច្រើនជាមួយនឹងអតីតកាលដ៏ឈឺចាប់របស់ប្រទេស ជាឧទាហរណ៍ គាត់អាចបំបែកអង្គភាពសន្តិសុខដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះការបាត់ខ្លួនដោយបង្ខំ និងការធ្វើទារុណកម្ម ធ្វើកំណែទម្រង់ការិយាល័យកិច្ចការអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដែលមានភាពសាហាវយង់ឃ្នង ដើម្បីធានាថាវាគាំទ្រសង្គមស៊ីវិល ឬធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ផ្តល់ជំនួយពីបរទេសដែលបង្កើតឱ្យមានប្រជាធិបតេយ្យសម្រាប់សង្គមស៊ីវិលដើម្បីទទួលបានមូលនិធិអន្តរជាតិ។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គាត់គួរតែធ្វើសកម្មភាពយ៉ាងឆាប់រហ័ស បន្ទាប់ពីរបបផ្តាច់ការត្រូវបានដកចេញតាមរយៈបដិវត្ត រចនាសម្ព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យអាចធ្លាក់ចូលទៅក្នុងការបង្វិលនៃឥស្សរជន។ ក្នុងស្ថានភាពបែបនេះ កម្លាំងជាតិនិយម និងផ្តាច់ការ ដែលបន្តកាន់អំណាច ដោយសារសម្ព័ន្ធភាពរបស់ពួកគេជាមួយបព្វជិត និងយោធា អាចបំពេញចន្លោះប្រហោងនៃអំណាចឬក៏ធ្វើរដ្ឋប្រហារ។

ជាឧទាហរណ៍ នៅប្រទេសស៊ូដង់ ការទម្លាក់ប្រធានាធិបតីបុរសខ្លាំង Omar al-Bashir ឆ្នាំ ២០១៩ ត្រូវបានបន្តដោយការប៉ុនប៉ងបរាជ័យជាច្រើនក្នុងការផ្លាស់ប្តូរប្រជាធិបតេយ្យ ហើយទីបំផុតមានរដ្ឋប្រហារយោធានៅឆ្នាំ ២០២១។ ប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមក ការរំលោភលើលំហអាកាសនៅតែបន្តកើតមាន ហើយប្រទេសនេះនៅតែត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លាញដោយជម្លោះ។

ចំណែកនៅក្នុងប្រទេសប៉ាគីស្ថាន រដ្ឋប្រហារយោធាដំបូងក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៨ ដែលគេសន្មត់ថាមានគោលបំណងបង្កើតលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលមានស្ថេរភាពជាងមុនតែត្រូវបានបន្តដោយការគ្រប់គ្រងយោធាជាច្រើនទសវត្សរ៍ និងការវាយប្រហារជាបន្តបន្ទាប់លើសង្គមស៊ីវិល។ អាជ្ញាធរ​ក្នុង​ប្រទេស​នៅ​តែ​បន្ត​បំបិទ​មាត់​អ្នក​ប្រឆាំង​ដោយ​ការ​បង្រ្កាប​លើ​សកម្មជន អ្នក​តវ៉ា និង​អ្នក​កាសែត។

ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក Yunus បរាជ័យក្នុងការរួមបញ្ចូលសង្គមស៊ីវិលក្នុងការសម្រេចចិត្ត និងពង្រឹងស្ថាប័នប្រជាធិបតេយ្យក្រោយលោកស្រី Hasina បង់ក្លាដែស ក៏អាចធ្លាក់ចូលទៅក្នុងរណ្តៅទាំងនេះផងដែរ។

រដ្ឋាភិបាលបណ្តោះអាសន្នរបស់បង់ក្លាដែសគួរតែយកចិត្តទុកដាក់លើឧទាហរណ៍ទាំងនេះ ដែលសង្គមស៊ីវិលទទួលបានជ័យជម្នះសំខាន់ៗក្នុងកាលៈទេសៈលំបាក និងស្មុគស្មាញ។ ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលបណ្តោះអាសន្នរបស់ Yunus យល់ខុស ហើយថ្នាក់ដឹកនាំថ្មីចាប់ផ្តើមព្យាយាមរារាំងការមិនពេញចិត្តតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យដោយការគាបសង្កត់សង្គមស៊ីវិល និងទប់ស្កាត់ការតវ៉ា អាចនឹងមានបញ្ហាឡើង​វិញ​ក្នុង​ប្រទេស​បង់ក្លាដែស។

គួរបញ្ជាក់ថាប្រទេសបង់ក្លាដែសស្ថិតនៅផ្លូវបំបែកមួយ ស្របពេលដែលលោក Yunus និងទីប្រឹក្សារបស់គាត់កំពុងរុករកសក្ដានុពលនយោបាយបច្ចុប្បន្ន តាមរយៈការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាពពលរដ្ឋដើម្បីកំណត់ជាអនាគតនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់ខ្លួន៕

អត្ថបទ៖ ប៊ុន សុភាព