ហេតុអ្វីបានជាបុព្វបុរសខ្មែរចូលចិត្តសាងសង់ប្រាសាទ

ប្រជាជនខ្មែរមានប្រវត្តិ និងទំនៀមទំលាប់នៃការកសាងប្រាសាទយ៉ាងច្រើននៅពាសពេញផ្ទៃប្រទេស និងមានអរិយធម៌ដ៏រុងរឿងមួយនៅក្នុនតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ទំនៀមទំលាប់នេះ បានបន្សល់ទុកនូវប្រាសាទជាច្រើននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងលាតសន្ធឹងចូលទៅក្នុងតំបន់នៃប្រទេសឡាវ ថៃ និងវៀតណាម នាពេលបច្ចុប្បន្ន។ ប្រាសាទទាំងនេះ ដោយមានសិលាចារឹកជាអក្សរខ្មែរ ធ្វើជាសក្ខីភាពបញ្ជាក់អំពីវប្បធម៌ និងសាសនារបស់ប្រជាជនខ្មែរ។

ទាំងភ្ញៀវជាតិ និងអន្តរជាតិ តែងតែងឿងឆ្ងល់ចំពោះចំនួនប្រាសាទដ៏ច្រើនក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលនាំឱ្យមានសំណួរសួរថា ហេតុអ្វីបានជាមានប្រាសាទច្រើនម្ល៉េះ បើធៀបនឹងប្រទេសដទៃទៀតក្នុងពិភពលោក?
លោក សុផល តាន់ អនុប្រធាននាយកដ្ឋានសណ្តាប់ធ្នាប់ នៃអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា បានពន្យល់ថា បុព្វបុរសខ្មែរពីដើម បានសាងសង់ប្រាសាទឡើងមានគោលបំណងសំខាន់ៗចំនួនពីរ គឺ​ការ​គោរព​សាសនា និង​ការ​បំពេញ​កាតព្វកិច្ច។

បើតាមលោក តាន់ ៖« ដូនតាយើងដែលសង់ប្រាសាទគឺមានគំនិតពីរ គឺគោរពសាសនា ជំនឿ។ នៅក្នុងពិធីសាសនា មិនមែនធ្វើឡើងដោយគ្មានបំណងទេ ប៉ុន្តែត្រូវបានភ្ជាប់យ៉ាងខ្លាំងទៅនឹងជំនឿសាសនា។សាសនារបស់ប្រជាជនខ្មែរភាគច្រើនគឺព្រះពុទ្ធសាសនា និងសាសនាព្រាហ្មណ៍ ដែលមានប្រាសាទជាច្រើនសម្រាប់ឧទ្ទិសដល់អាទិទេពផ្សេងៗ។ ប្រាសាទ​នានា សាងសង់ឡើងសម្រាប់ជាលំនៅដ្ឋានរបស់ព្រះហើយមនុស្សធម្មតាមិនអាចទៅធ្វើរញ៉េរញ៉ៃនៅកន្លែងព្រះបានទេ»។

លោកបានពន្យល់ទៀតថា តាមប្រវត្តិសាស្រ្ត មនុស្សជំនាន់មុនមានគោរពសាសនាបានខ្ជាប់ខ្ជួនណាស់ ហើយមនុស្សធម្មតាមិនអាចចូលប្រាសាទបានទេ ទាល់តែអ្នកនោះជាព្រាហ្មណ៍ ប៉ុន្តែឥឡូវប្រាសាទមិនសម្រាប់តែព្រះនោះទេ មនុស្សសាមញ្ញអាចចូលបាន។ យ៉ាងណាមិញ ការគោរពបែបនេះ ត្រូវបានសាបបន្តិចៗម្តងហើយ ប៉ុន្តែក៏នៅមានចាស់ៗជំនាន់មុនគោរពបានខ្ជាប់ខ្ជួន។ ត្រង់កន្លែងនេះលោកបានបញ្ជាក់ថា៖«បច្ចុប្បន្ន ចាស់ៗនៅតែគោរព ពេលដើរចូលប្រាសាទអង្គរវត្ត គាត់ដោះស្បែកជើង។ការអនុវត្តដោះស្បែកជើងមុនចូលប្រាសាទនានា ជាកាយវិការនៃការគោព។

ក្រៅ​ពី​ការ​លះបង់​ខាង​សាសនា ការ​សាង​សង់​ប្រាសាទ​ជា​ការ​បង្ហាញ​ពី​កាតព្វកិច្ចរបស់មនុស្សជំនាន់មុន។
លោក សុផល តាន់ បានពន្យល់ថា នៅពេលដែលស្តេចមួយអង្គឡើងសោយរាជ្យ ការសាងសង់ប្រាសាទ គឺជាវិធីមួយដើម្បីគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធដូនតា ឧទ្ទិសដល់ព្រះ បូជា ឬសម្រាប់ខ្លួនឯង។ លោកបញ្ជាក់ថា៖«ដូចយើងរាល់ថ្ងៃស្រឡាញ់ឪពុកម្តាយ យើងត្រូវមានកាតព្វកិច្ចសង់ជាចេតិយតម្កល់ធាតុ។ ពីមុនមិនមានគំនិតសង់ចេតិយទេ គឺសង់ប្រាសាទ។ពីមុនសង់ប្រាសាទឱ្យសាសនា បូជាឪពុកម្តាយ ហើយសម្រាប់ខ្លួនឯង។ ក្រៅពីនេះត្រូវរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធប្រព័ន្ទទឹក ហើយទឹកនេះឯងក៏ពាក់ព័ន្ធនឹងសាសនាដែរ»។

គួរឱ្យសោកស្ដាយ ប្រាសាទដ៏អស្ចារ្យជាច្រើនត្រូវបានរងការខូចខាតយ៉ាងដំណំដោយសារកត្តាសង្គ្រាម កង្វះការថែទាំ និងការបាក់បែកពីធម្មជាតិ។ យ៉ាងណាមិញ ប្រទេសមួយចំនួនរួមទាំងសហរដ្ឋអាមេរិក ចិន ជប៉ុន និងឥណ្ឌា បានផ្តល់ជំនួយដល់កម្ពុជាសម្រាប់ការជួសជុល អភិរក្ស និងការធ្វើកំណាយស្រាវ​ជ្រាវរកវត្ថុបុរាណជាដើម។

សរុបមក ភាពខ្នះខ្នែងរបស់ប្រជាជនខ្មែរក្នុងការកសាងប្រាសាទគឺជាការឆ្លុះបញ្ចាំងយ៉ាងជ្រាលជ្រៅនៃការលះបង់​ខាងសាសនា និងកាតព្វកិច្ចវប្បធម៌របស់ពួកគេ បង្កប់នូវមរតកដែលបន្តទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍របស់ពិភពលោកនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ៕

ដោយ៖ ឡាយ សាមាន