ព័ត៌មានជាតិ

បែងចែកឲ្យដាច់របាំឬល្ខោនក្បាច់បុរាណខ្មែរ និងរបាំឬល្ខោនព្រះរាជទ្រព្យ

បានផុស

៣ years មុន

នៅ

ថ្ងៃចន្ទ ២៨ កុម្ភៈ ២០២២

ដោយ

នៅប្រទេសកម្ពុជាមានពាក្យពីរម៉ាត់ សម្រាប់សំគាល់ទម្រង់សិល្បៈគឺទី១ របាំឬល្ខោនក្បាច់បុរាណខ្មែរ និងទី២ របាំឬល្ខោនព្រះរាជទ្រព្យ។

ឯពាក្យថារបាំនិងល្ខោននេះ ក៏បញ្ជាក់ពីភាពខុសគ្នាខ្លះៗនៃទម្រង់សិល្បៈ ក្នុងឱកាសសំដែងម្ដងៗផងដែរ។ នេះបើយោងតាមសៀវភៅឯកសារទស្សនីយភាពខ្មែរដែលរៀបចំចងក្រងដោយគណៈកម្មការស្រាវជ្រាវសិល្បៈវប្បធម៌ ដែលបានបោះពុម្ភផ្សាយកាលពីឆ្នាំ២០០៣។

សូមចុច Subscribe Channel Telegram កម្ពុជាថ្មី ដើម្បីទទួលបានព័ត៌មានថ្មីៗទាន់ចិត្ត

ឧទាហរណ៍ជាក់ស្ដែង កាលណាទម្រង់ក្បាច់បុរាណសំដែងជាទ្រង់ទ្រាយជារបាំដាច់ៗតែឯង ដូចជារបាំជូនពរ របាំអប្សរា របាំទេពមនោរម្យជាដើម គេច្រើននិយមប្រើពាក្យថា របាំក្បាច់បុរាណខ្មែរឬរបាំព្រះរាជទ្រព្យ។ ប៉ុន្តែបើទម្រង់ដដែលនេះ សំដែងជាសាច់រឿងផ្សេងៗដូចជា រឿងរាមកេរ្តិ៍ រឿងព្រះជិនវង្ស រឿងព្រះកេតុមាលា ឬរឿងព្រះថោងនាងនាគជាដើម នោះគេច្រើននិយមហៅថា ល្ខោនព្រះរាជទ្រព្យ ឬល្ខោនក្បាច់បុរាណខ្មែរទៅវិញ។

យ៉ាងណាមិញចន្លោះឆ្នាំ ១៩៧០-១៩៧៥ ក្នុងរបបសាធារណៈរដ្ឋខ្មែររបស់ លន់ ណុល ដែលបានផ្តួលរំលំរបបរាជានិយម របាំព្រះរាជទ្រព្យដែលធ្លាប់ហៅពីមុនមក ហើយដែលស្ថិតជាប់នឹងព្រះរាជា ត្រូវគេប្តូរមកហៅថារបាំ ឬល្ខោនក្បាច់បុរាណវិញ ហើយបង្វែរការទទួលខុសត្រូវឱ្យមកនៅក្រោមសកលវិទ្យាល័យវិចិត្រសិល្បៈ ប៉ុន្តែទីតាំងហាត់រៀនផ្នែកបច្ចេកទេសរក្សាទុកនៅដដែល គឺហាត់នៅប្រាសាទច័ន្ទឆាយាក្នុងព្រះបរមរាជវាំង។

ឆ្នាំ ១៩៧៥-១៩៧៩ ពេលដែលរបបសាធារណៈខ្មែរដួលរលំទៅ របបប្រល័យពូជសាសន៍កម្ពុជា ប្រជាធិបតេយ្យឡើងមកកាន់អំណាច ពេលនោះរបាំក្បាច់បុរាណក៏ដូចជាទម្រង់សិល្បៈដទៃទៀតត្រូវគេលុបបំបាត់ចោលទាំងស្រុង ដោយយកលេសថាជាមរតកសិល្បៈសក្ដិភូមិ។ សិល្បករ សិល្បការិនីភាគច្រើនត្រូវកាប់សម្លាប់ អ្នកខ្លះត្រូវគេធ្វើទារុណកម្មសម្លាប់នៅគុកទួលស្លែង ដោយមានឯកសារនៅជាភស្តុតាងផង។

ឆ្នាំ ១៩៧៩-១៩៩៣ ក្រោយពីរបបប្រល័យពូជសាសន៏ដួលរលំទៅ ប្រទេសជាតិនិងប្រជាជនកម្ពុជាត្រូវបានសង្គ្រោះ ដោយរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា របបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា រួចប្តូរមករដ្ឋកម្ពុជាបានមកកាន់កាប់អំណាច ក្នុងរយៈកាលនេះសិល្បៈករ និងគ្រូចាស់ៗបន្តិចបន្តួចលើគ្រប់មុខជំនាញ ដែលសេសសល់ពីស្លាប់ បានខិតខំពីបាតដៃទទេដោយក្តីលំបាកលំបិនជាទីបំផុត ប្រឹងធ្វើឱ្យរស់ឡើងវិញនូវសិល្បៈគ្រប់ប្រភេទ ក្នុងនោះក៏មានរបាំក្បាច់បុរាណខ្មែរ ឬរបាំព្រះរាជទ្រព្យផងដែរ។

ក្រោយឆ្នាំ ១៩៩៣ ពោលគឺពេលដែលសង្គ្រាមស៊ីវិលត្រូវបានបញ្ចប់ដោយមានការបោះឆ្នោតគាំទ្រ ដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ ហើយប្រទេសជាតិវិលត្រឡប់មករករបបរាជានិយមវិញ របាំក្បាច់បុរាណនេះក៏ត្រូវបានគេនិយមហៅឈ្មោះទាំងពីរ គឺល្ខោន ឬ របាំក្បាច់បុរាណខ្មែរ និងល្ខោនឬរបាំព្រះរាជទ្រព្យរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។

ចំពោះប្រភពនិងកាលបរិច្ឆេទកំណើតនៃទម្រង់សិល្បៈរបាំ ឬល្ខោននេះ នៅលើទឹកដីកម្ពុជាវិញ មិនមានឯកសារណា និយាយប្រាប់ឱ្យបានច្បាស់ប្រាកដប្រជាថាកើតនៅខែណា ឬឆ្នាំណាទេ?។ ប៉ុន្តែតាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ដោយពឹងផ្អែកទៅលើការគាស់កកាយរកវត្ថុបុរាណ សិក្សាពីរូបចម្លាក់តាមប្រាសាទបុរាណនានា ការសិក្សាសិលាចារឹក និងការសិក្សាអំពីទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីផ្សេងៗ នាំឱ្យយើងមានការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំង ហើយសន្និដ្ឋានថា ទម្រង់សិល្បៈក្បាច់បុរាណប្រហែលជាយោនយកកំណើត នៅលើទឹកដីនៃប្រទេសកម្ពុជាតាំងពីសម័យនគរភ្នំ (ស.វ ទី១ ដល់ ស.វ ទី៦ នៃគ.ស) មកម៉្លេះ៕