ការជជែកដេញដោលគ្នាអំពីសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិនៅកម្ពុជា មិនមែន​ជារឿងថ្មីទេ ជាពិសេស​រាល់ពេល​ជនបរិហារកេរិ៍្ត និងអ្នកវាយប្រហារ​ ញុះញង់បង្កចលាចលសង្គមត្រូវបានចាប់ខ្លួន ប៉ុន្តែ ពាក្យ​ថា «ការនិយាយដោយសំអប់ គុំគួន និង​បទគំរាមកំហែងពាក្យសម្តី កម្រត្រូវបានគេយកមកពន្យល់ណាស់។​

ដើម្បីអាចបែងចែកបាននូវការនិយាយដោយសេរីនិងនិយាយដោយសំអប់

ពិភពលោក​បានកំណត់ការនិយាយប្រភេទ ហេតុផល ​«ខ្ពើមស្អប់» ទៅដល់បណ្តាសុន្ទរកថា ឃ្លា​ ប្រយោគ​រូបភាព​ស្នាដៃសិល្បៈ​សំឡេង​វីដេអូណា ដែលគ្មានន័យអ្វីក្រៅពីការបង្ហាញការស្អប់ខ្ពើមចំពោះក្រុមណាមួយ មនុស្ស​ណាម្នាក់ ជាតិសាសន៍​ សាសនា ជាពិសេសការប្រាស្រ័យទាក់ទងណាក្តី ដែលទំនងជាអាចញុះញង់បញ្ឆេះ​ការខ្ពើមស្អប់​ខឹងសម្បារ និង​អាច​បង្កឱ្យមានអំពើហិង្សាគ្រប់ទម្រង់ ។

ការនិយាយបង្កាច់បង្ខូចឬបំពក់អារម្មណ៍នៃការស្អប់គ្នារវាងក្រុមណាមួយ ក្នុងតំបន់ឬក្រុមសហគមន៍ផ្សេងៗគ្នាបង្កើតបានជាបទចោទប្រកាន់ព្រហ្មទណ្ឌក្រោមមាត្រាភាគច្រើននៃប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យដែលមានការអភិវឌ្ឍ មានច្បាប់ដែលរឹតត្បិតការនិយាយព្រោះស្អប់(មិនមែនព្រោះប្រយោជន៍)រួមមាន អូស្រ្តាលី ដាណឺម៉ាក បារាំង អាល្លឺម៉ង់ ឥណ្ឌាអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ស៊ុយអែត នូវែលហ្សេឡង់ និង ចក្រភពអង់គ្លេស។

ការនិយាយប្រភេទ ហេតុផល​«ខ្ពើមស្អប់»ត្រូវបានប្បញ្ញត្តិនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញតាមមាត្រា ១៩ (២) ដែលផ្តល់សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិដែលចែងផងដែរចំពោះការរឹតត្បិតសមហេតុផលប្រឆាំងនឹងការបញ្ចេញមតិណាមានចេតនាញុះញង់ មាន​កំហឹងផ្ទាល់ខ្លួន បង្កអសន្តិសុខ សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈសុជីវធម៌ ឬសីលធម៌ ឬនៅក្នុងទំនាក់ទំនង ការមើលងាយតុលាការ ការបរិហារកេរ្តិ៍ឬការញុះញង់ឱ្យមានទំនោរខ្ពើមស្អប់ជាមួយ​ខ្លួន​ឬទៅប្រព្រឹត្តបទល្មើសហិង្សា។ល។

នៅសហរដ្ឋអាមេរិកសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិក្នុងវិសោធនកម្មដំបូងនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញសហរដ្ឋអាមេរិកបែងចែកជាពីរប្រភេទ គឺច្បាប់ដែលមានគោលបំណងដើម្បីការពារសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងច្បាប់ដែលមានគោលបំណងការពារសេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់មនុស្ស។

ត្បិតតែ​ធម្មជាតិសកលនៃអ៊ីនធឺណិតធ្វើឱ្យមានការលំបាកក្នុងការកំណត់ព្រំដែននៃ ការសរសេរ ការផលិតវីដេអូ​ តែអ្វី ដែលញុះញង់ឱ្យមានការរើសអើង អរិភាព ឬអំពើហិង្សាត្រូវហាមឃាត់ដោយច្បាប់ ។

តើអ្វីកើតឡើងនៅពេលបុគ្គលប្រើសេរីភាព​នៃការបញ្ចេញមតិព្រោះគំនិតស្អប់ផ្ទាល់ខ្លួន?
សេរីភាពនេះច្រើនតែត្រូវបានប្រើប្រាស់ខុស ក្នុងការធ្វើឱ្យមាន​ជនរងគ្រោះ ដូចជាសិល្បករ អ្នកសារព័ត៌មាន អ្នកធុរកិច្ចនិងសកម្មជននយោបាយ បុគ្គលសាធារណៈ ដែលរងការច្រណែន ហើយវាយប្រហារព្រោះចិត្ត​ប្រឆាំងស្អប់ ដែលជារឿយៗគ្មាន​ភស្តុតាង មិនពឹងផ្អែកលើតថភាព ប្រើអារម្មណ៍ចោទប្រកាន់ជាធំ តែពេលប្រឈម​នឹងចំណាត់ការច្បាប់​បែរជាអះអាងថាជាសិទ្ធិក្នុងការបញ្ចេញមតិ។

តើច្បាប់អន្តរជាតិវិញ តើសុន្ទរកថាឬការបញ្ចេញមតិព្រោះស្អប់ គឺជាអ្វី?
មិនមាននិយមន័យដែលបានព្រមព្រៀងជាអន្តរជាតិសម្រាប់ការនិយាយស្តីព្រោះអារម្មណ៍ស្អប់ទេ តែយោងតាមអង្គការសហប្រជាជាតិសុន្ទរកថារបៀប«ស្អប់និងចាត់ថ្នាក់​រើសអើង» ត្រូវបានកំណត់ថាជាប្រភេទនៃការប្រាស្រ័យទាក់ទងឬឥរិយាបទដែលវាយប្រហារ ការរើសអើង។

ច្បាប់សិទិ្ធមនុស្សអន្តរជាតិបានកំណត់ស្តង់ដារដែលរដ្ឋនានាត្រូវបានគេសន្មត់ថាប្រកាន់ខ្ជាប់នូវសេចក្តីណែនាំរឹងមាំប្រឆាំងនឹងការនិយាយស្តីព្រោះ«ស្អប់ឬគំនុំ ផលប្រយោជន៍បុគ្គល» នៅក្នុងយុត្តាធិការរបស់ពួកគេ។

ទោះបីជាសិទ្ធិចាំបាច់ក្នុងការនិយាយដោយសេរីគឺជាសិទ្ធិមូលដ្ឋានក៏ដោយ ក៏មានការរឹតត្បិតធំៗមួយចំនួនដែលត្រូវអនុវត្តជាមួយវាដែរ។ យោងតាមមាត្រា ១៩ (៣) នៃកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីសិទិ្ធពលរដ្ឋនិងសិទិ្ធនយោបាយ (ICCPR) សិទ្ធិសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិអាចត្រូវបានកំណត់ដើម្បីគោរពសិទ្ធិអ្នកដទៃនិងផលប្រយោជន៍នៃសណ្តាប់ធ្នាប់សុខភាពសាធារណៈឬសីលធម៌។

មនុស្សពាលពូកែដៀលត្មះនៅព័ទ្ធបំផ្លាញ​សន្តិសុខកម្ពុជា

វប្បធម៌ដៀលត្មះ មាក់ងាយ​ជេរប្រមាថ ប្រើពាក្យ «ល្ងង់» «ឡប់» «ល្ងើ» ។ល។ មិនមាន​ជាចរិតនៃការនិយាយដោយសេរីសិទ្ធិក្នុងការបញ្ចេញមតិទេ តែជាភាពពាល និងអវិជ្ជា អសីលធម៌នៃបុគ្គល ។ រាល់ការបញ្ចេញមតិដែលអមមកជាមួយ​នូវ ភាពពិត គុណតម្លៃ និងការគោរពគ្នា ព្រមជាមួយ​ការបង្ហាញ​ជារួមនូវ ហេតុផល​ដើមចម ក៏ដូចជា​ដំណោះស្រាយរាប់ថាជាសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ ចំណែកការនិយាយស្តីចង្អុលកំហុស បំភ្លៃ បំភាន់​ប្រមាថ ពន្យុះបែបទុច្ចរិត ជាចេតនាជាន់ពន្លិចសេរីភាព​ក្នុងការ​ទទួលបានព័ត៌មាន​ត្រឹមត្រូវ​នៅកម្ពុជា។ ទាំងសេរីភាពនៃការនិយាយ និងសេរីភាពខាងការទទួលបាន ការនិយាយមួយត្រឹមត្រូវមានសីលធម៌ ហ៊ាន​ទទួលខុសត្រូវ គឺចាំបាច់ដូចគ្នាចំពោះលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។

យើង​មាន​សិទ្ធិក្នុងការកាន់កាប់មតិខ្លួនឯងនិងជំទាស់នឹងគំនិតរបស់អ្នកដទៃតែពំុមែន​ដៀលត្មះអ្នកដទៃនោះទេ។

ទាំងនេះមិនមែនជាដំណើរប្រើសិទ្ធិស្របច្បាប់តាមលក្ខណៈប្រជាធិបតេយ្យទេហើយ​ ការអត់អោនក៏មិនមែនជាដំណោះស្រាយដែរ ៕

វង្ស​បុត្រា