វប្បធម៌ ជំនឿ

ដូចម្ដេចដែលហៅថា សាសនា?

បានផុស

២ សប្តាហ៍ មុន

នៅ

ថ្ងៃចន្ទ ២៣ តុលា ២០២៣

ដោយ

សាសនា (religion) គឺជាប្រព័ន្ធសង្គមវប្បធម៌ស្ដីអំពីឥរិយាបថ និងការអនុវត្តដែលបានកំណត់ សីលធម៌ ជំនឿ ទស្សនៈពិភពលោក អត្ថបទ ទីកន្លែងពិសិដ្ឋ ការព្យាករ សីលវិជ្ជា ឬស្ថាប័ននានា ដែលភ្ជាប់មនុស្សជាតិទៅនឹងធាតុ ឬ ផ្នែកខាងអធិធម្មជាតិ អតិសេដ្ឋភាព និងស្មារតី។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏គ្មានការយល់ស្របជាឯកច្ឆន្ទខាងការសិក្សាស្រាវជ្រាវលើអ្វីដែលបង្កើតជាសាសនាច្បាស់លាស់នោះទេ។

សូមចុច Subscribe Channel Telegram កម្ពុជាថ្មី ដើម្បីទទួលបានព័ត៌មានថ្មីៗទាន់ចិត្ត

សាសនាផ្សេងៗគ្នា អាចមាន ឬមិនមានធាតុនានាដូចគ្នា រាប់ចាប់ពីទេវភាព វត្ថុពិសិដ្ឋ ជំនឿ ភាវ:អធិធម្មជាតិមួយឬច្រើន ឬ «ប្រភេទនៃភាពដាច់ខាតននិងអតិសេដ្ឋភាពដែលនឹងផ្តល់នូវបទដ្ឋាន និងអំណាចអស់មួយជីវិត» ។ ការប្រតិបត្តិសាសនា អាចរួមបញ្ចូលនូវពិធីសាសនា ធម្មទេសនា ពិធីបុណ្យរំលឹកខួប ឬការថ្វាយបង្គំ/ការគោរព (នូវអាទិទេព និង/ឬពួកសន្ត) ការបូជា ពិធីបុណ្យ ព្រឹត្តិការណ៍សាសនា ពិធីបញ្ចូលសមាជិកថ្មី(វិធីបំបួស) សេវាបុណ្យសព សេវាអាពាហ៍ពិពាហ៍ សមាធិ ពាក្យបួងសួង (អធិដ្ឋាន) តន្ត្រី សិល្បៈ របាំ សេវាសាធារណៈ ឬទិដ្ឋភាពផ្សេងទៀតនៃវប្បធម៌របស់មនុស្ស។

សាសនា មានប្រវត្តិ និងរឿងនិទានពិសិដ្ឋ ដែលអាចត្រូវបានរក្សាទុកក្នុងគម្ពីរពិសិដ្ឋ និមិត្តសញ្ញា និងទីកន្លែងបរិសុទ្ធ ដែលភាគច្រើន មានគោលបំណងផ្តល់អត្ថន័យដល់ជីវិត។ សាសនា អាចមានរឿងរ៉ាវជានិមិត្តរូបដែលជួនកាលត្រូវបានអ្នកដើរតាមនិយាយថា ជាការណ៍ពិត ដែលអាចព្យាយាមពន្យល់ពីប្រភពដើមនៃជីវិត ចក្រវាល និងបាតុភូតផ្សេងៗទៀត។ ជាប្រពៃណី ជំនឿលើអាទិទេព ក៏ដូចជាជំនឿលើវិចារណញ្ញាណដែរ ត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាប្រភពនៃជំនឿសាសនា។

មានការប៉ាន់ស្មានមួយលើកឡើងថា មានសាសនាផ្សេងៗគ្នាប្រមាណ ១០,០០០ សាសនា នៅទូទាំងពិភពលោក។ ប្រហែល ៨៤% នៃចំនួនប្រជាជនសរុបលើពិភពលោក មានជំនឿលើសាសនាគ្រិស្ត សាសនាអ៉ីស្លាម សាសនាហិណ្ឌូ សាសនាព្រះពុទ្ធ ឬទម្រង់សាសនាបែបបុរាណមួយចំនួនទៀត។ ប្រជាជននានាដែលមិនជឿសាសនា រួមមាន អ្នកដែលមិនត្រូវបានគេកំណត់អត្តសញ្ញាណថា ជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយសាសនាជាក់លាក់ណាមួយ អ្នកមិនជឿថា មានព្រះ ឬអាទិទេព(ពួកអទេវនិយម) និងពួកសង្ស័យនិយមអំពីអាទិទេព។

ការសិក្សាអំពីសាសនា មានមុខវិជ្ជាសិក្សាច្រើនប្រភេទ ដូចជា ទេវវិជ្ជា សាសនាប្រៀបធៀប និងការសិក្សាបែបវិទ្យាសាស្ត្រសង្គម។ ទ្រឹស្តីស្ដីអំពីសាសនាផ្តល់នូវការពន្យល់ផ្សេងៗចំពោះដើមកំណើត និងកិច្ចការរបស់សាសនា រួមមាន មូលដ្ឋានខាងទេវវិជ្ជាស្ដីអំពីភាវ:និងជំនឿសាសនា។

តាមការពិចារណារបស់ខ្ញុំ ខ្ញុំយល់ថា សាសនាទាំងអស់ ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយមនុស្ស ដោយបានតាក់តែងជាប្រភព ប្រវត្តិទាក់ទងនឹងដំណើររឿង បែបបទ ពិធី ជំនឿ ដោយមានតួអង្គព្រះ ឬអាទិទេព វត្ថុពិសិដ្ឋ ព្រមទាំងបានចងក្រងជាទ្រឹស្ដី និងគម្ពីរ ជាដើម។ តាមពិត អ្វីៗដែលមានចែង និងអះអាងនៅក្នុងសាសនាទាំងអស់ មិនមែនសុទ្ធតែមានសច្ចភាពដាច់ខាតនោះទេ។ ចំណុចខ្លះ ពិត ឬសមហេតុផល និងចំណុចខ្លះទៀត មិនពិត ឬមិនសមហេតុផលនោះឡើយ។ ហេតុនេះ សូមអ្នកជឿទាំងអស់ កុំជឿដោយខ្វះបញ្ញា ខ្វះការពិចារណា និងខ្វះការគិតហ្មត់ចត់ ហើយកុំមានភាពជ្រុលនិយម និងការរើសអើងដល់អ្នកកាន់សាសនាដទៃ ឬអ្នកមិនជឿលើសាសនា។ ប្រសិនបើមិនដូច្នេះទេ អ្នកនឹងក្លាយជាអ្នករងគ្រោះ និងអ្នកបង្កជម្លោះជាមួយសាសនិកដទៃ ឬមនុស្សដទៃទៀត៕

ដោយ៖ បណ្ឌិត ឈត ប៊ុនថង