ព័ត៌មានអន្ដរជាតិ

អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ៖ កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពកម្ពុជា-ថៃលើកកម្ពស់សន្តិសុខនិងសេដ្ឋកិច្ចតំបន់

បានផុស

៣ ថ្ងៃ មុន

នៅ

ថ្ងៃអង្គារ ១១ វិច្ឆិកា ២០២៥

ដោយ

អ្នកវិភាគយុទ្ធសាស្រ្តប្រចាំតំបន់អាស៊ាន មើលឃើញពីភាពជោគជ័យនៃសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពកូឡាឡាំពួ (KL Peace Accord) រវាងកម្ពុជា និងថៃ ដែលនឹងបង្ហាញពីជំហានដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់សន្តិសុខក្នុងតំបន់ និងការតភ្ជាប់សេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដែលខូចខាតដោយសារជម្លោះប្រដាប់អាវុធដ៏ខ្លាំងកាលពីចុងខែកក្កដា។

ការចុះហត្ថលេខាងលើសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពរវាងកម្ពុជានិងថៃ ក្រោមវត្តមានត្រាំ ជាសាក្សី នៅថ្ងៃទី២៦ខែតុលា២០២៥។ REUTERS

សូមចុច Subscribe Channel Telegram កម្ពុជាថ្មី ដើម្បីទទួលបានព័ត៌មានថ្មីៗទាន់ចិត្ត

អ្នកនាង Izzah Khairina Ibrahim អ្នកវិភាគនៃវិទ្យាស្ថានសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រ និងអន្តរជាតិ (ISIS) មានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី បាននិយាយថា កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពនោះគឺជាសញ្ញាលើកទឹកចិត្តមួយ ដែលជាយន្តការដោះស្រាយវិវាទដែលបង្កើតឡើងតាមបទដ្ឋាន និងការអនុវត្តរបស់អាស៊ាននៅតែអាចធ្វើទៅបាន។

អ្នកសិក្សារូបនេះ បញ្ជាក់ថា៖«ផលវិជ្ជមានភ្លាមៗនៃការបញ្ឈប់ភាពប្រទូសរាយ ការសន្យាសម្រាប់ការបន្ថយការកើនឡើងកម្តៅផ្នែកយោធា និងក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍អាស៊ានកំពុងសន្យាថា នឹងមានសញ្ញាសម្រាប់ការតាមដានឱ្យបានហ្មត់ចត់ជាងនេះ។ ទោះបីបែបណា ផលរយៈពេលវែងរបស់វានៅតែត្រូវបានគេមើលឃើញដូចគ្នា»។

តាមការចេញផ្សាយរបស់សារព័ត៌មាន Bernama របស់ម៉ាឡេស៊ី អ្នកវិភាគរូបនេះ បាននិយាយថា៖«នេះជាការក្រើនរំលឹកថា ឆន្ទៈក្នុងការបន្តនិងអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងដោយស្មោះត្រង់គឺមានសារៈសំខាន់ក្នុងការកសាងការទុកចិត្តគ្នាឡើងវិញ និងធ្វើប្រក្រតីភាពនៃទំនាក់ទំនង»។

សម្តេចបវរធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា និងនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ លោក អានុទីន ឆានវីរៈគុល (Anutin Charnvirakul) បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពនៅខាងក្រៅកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានលើកទី៤៧ កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែតុលា ដោយមានការចូលរួមជាសាក្សី ពីនាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី លោក អាន់វ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម (Anwar Ibrahim) និងប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ (Donald Trump)។

ក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពដែលសម្របសម្រួលដោយសហរដ្ឋអាមេរិកនិងម៉ាឡេស៊ី ថៃនិងកម្ពុជាបានព្រមព្រៀងគ្នាបញ្ឈប់រាល់សកម្មភាពនាំទៅដល់អរិភាព និងធ្វើការដើម្បីកសាងទំនាក់ទំនងល្អជាអ្នកជិតខាងនឹងគ្នា។

អ្នកនាង Izzah Khairina បានសង្កត់ធ្ងន់ថា សមាជិកអាស៊ានត្រូវមានភាពសកម្មក្នុងការចូលរួមកិច្ចសន្ទនាជាមួយគ្នា ដើម្បីផ្តល់ការធានាបន្ថែមទៀត និងកសាងទំនុកចិត្ត ជាពិសេសក្នុងចំណោមមេដឹកនាំជំនាន់ថ្មី។

លើសពីសន្តិសុខ លោកស្រីបានកត់សម្គាល់ថា កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពអាចមានឥទ្ធិពលវិជ្ជមានលើសេដ្ឋកិច្ច ជាពិសេសលើពាណិជ្ជកម្មតាមព្រំដែនរវាងប្រទេសទាំងពីរថែមទៀតផង។

អ្នកវិភាគ បានលើកឡើងថា៖«ការបិទព្រំដែនដែលអូសបន្លាយពេលដ៏យូរ បានបង្ហាញពីសារៈសំខាន់នៃពាណិជ្ជកម្មនៅតាមផ្លូវគោកសម្រាប់តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដោយសារវាប៉ះពាល់ដល់ការនាំចេញ និងរំខានដល់សង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់រៀងៗខ្លួន»។

អ្នកនាង Izzah Khairina បានបន្តថា៖«វាក៏បង្ហាញពីរបៀបដែលការលើកទឹកចិត្តផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចអាចត្រូវបានប្រើប្រាស់សម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ។ កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកជាមួយកម្ពុជា និងកិច្ចព្រមព្រៀងរ៉ែសំខាន់ៗជាមួយប្រទេសថៃត្រូវបានគេសន្មត់ថាប្រទេសទាំងពីរនឹងរក្សាសន្តិភាព»។

អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវរូបនេះ បាននិយាយថា «នេះក៏ជាឧទាហរណ៍នៃការលំបាកកើនឡើងនៃការបំបែកពាណិជ្ជកម្ម និងភូមិសាស្ត្រនយោបាយនាពេលបច្ចុប្បន្ន និងសារៈសំខាន់នៃការធ្វើពិពិធកម្មដៃគូ ដើម្បីជៀសវាងការរំខានបន្ថែមទៀត»។

កម្ពុជា និងថៃបានឈ្លោះប្រកែកគ្នាលើព្រំដែនគ្មានកំណត់ ប្រវែង ៨១៧ គីឡូម៉ែត្រ អស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍ ហើយជម្លោះចុងក្រោយបានផ្ទុះឡើងជាជម្លោះប្រដាប់អាវុធទ្រង់ទ្រាយធំកាលពីថ្ងៃទី ២៤ខែកក្កដា ដែលបណ្តាលឱ្យមនុស្សប្រហែល ៣០០.០០០ នាក់ត្រូវភៀសខ្លួននៅតាមព្រំដែនទាំងពីរ និងចំនួនអ្នកស្លាប់ដែលមិនត្រូវបានបង្ហាញតួលេខជាក់លាក់ពីភាគីទាំងពីរ៕